Οδοντικά Εμφυτεύματα | Αισθητική Οδοντιατρική
Περιοδοντολογία | Δρ. Γιώργος Μακρής & Συνεργάτες

Η περιοδοντολογία είναι ο κλάδος της οδοντιατρικής που ασχολείται με την υγεία των ούλων και των ιστών που στηρίζουν τα δόντια. Εξετάζει και θεραπεύει προβλήματα όπως η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα, που αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια δοντιών. Σκοπός της είναι να διατηρεί τα ούλα και τα δόντια υγιή.

Τι είναι η μικροβιακή πλάκα;

Η μικροβιακή πλάκα είναι μία οργανωμένη μάζα μικροβίων προερχόμενα από τη φυσιολογική χλωρίδα του στόματος που έχει την ικανότητα να προσκολλάται στην επιφάνεια του δοντιού. Η ωρίμανση της πλάκας αυξάνει τη λοιμογόνο δράση της. Πρόκειται για το χαρακτηριστικό υπόλευκο επίχρισμα που δημιουργείται γύρω από το δόντι και ειδικότερα στην επιφάνεια «ένωσης» ούλου- δοντιού όταν αυτό παραμένει αβούρτσιστο. Η μικροβιακή πλάκα έχει ισχυρή προσκολλητική ικανότητα, επομένως μπορεί να απομακρυνθεί μόνο με τη μηχανική ενέργεια της οδοντόβουρτσας.

Τι είναι η “πέτρα”;

Η πέτρα ή τρυγία, όπως είναι ο δόκιμος όρος, αποτελεί την όψιμη και ενασβεστιωμένη μορφή της μικροβιακής πλάκας. Σχηματίζεται δηλαδή όταν η μικροβιακή πλάκα δεν απομακρύνεται έγκαιρα οπότε και ξεκινά η διαδικασία της ενασβεστίωσής της. Βρίσκεται σε μεγαλύτερη συχνότητα εκεί που εκβάλλουν οι σιελογόνοι αδένες (π.χ. οπίσθιες επιφάνειες κάτω δοντιών). Η τρυγία έχει αδρή επιφάνεια, ιδιότητα που συμβάλλει σε ακόμη ευκολότερη προσκόλληση νέας μικροβιακής πλάκας. Εντοπίζεται κυρίως στην συμβολή δοντιού- ούλου τόσο πάνω από τα ούλα (ορατή τρυγία) όσο και κάτω από αυτά.

Τι είναι ουλίτιδα;

Η ουλίτιδα είναι μια λοίμωξη που προκαλεί φλεγμονή με αιμορραγία στα ούλα. Κατά διαστήματα μπορεί να είναι πολύ έντονη (αίμα στο μαξιλάρι), κατά διαστήματα τα φαινόμενα υποχωρούν. Οι παθήσεις αυτές είναι αντιστρεπτές, δηλαδή με τη θεραπεία υπάρχει πλήρης αποκατάσταση της περιοδοντικής υγείας. Τα συμπτώματα της ουλίτιδας μπορεί να ενταθούν υπό συγκεκριμένες συνθήκες, όπως ορμονικές διαταραχές (εφηβεία, κύηση, εμμηνόπαυση κ.α.), λήψη φαρμάκων ( ειδικές κατηγορίες αντιϋπερτασικών, αντισυλληπτικά κ.α.) αλλά και την παρουσία συστηματικών νοσημάτων (σακχαρώδης διαβήτης).

Ποια είναι η θεραπεία της ουλίτιδας;

Η θεραπεία της ουλίτιδας βασίζεται στον έλεγχο του μικροβιακού παράγοντα δηλαδή στην απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας και τρυγίας. Πρόκειται για τον γνωστό «καθαρισμό».
Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου πραγματοποιείται με ή χωρίς τοπική αναισθησία στα ούλα, συνήθως σε μία ή δύο συνεδρίες.

Τι είναι περιοδοντίτιδα;

Η περιοδοντίτιδα είναι η λοίμωξη που εκτός από τους μαλακούς ιστούς (ούλα) επεκτείνεται στους υποκείμενους σκληρούς στηρικτικούς ιστούς του δοντιού (οστό). Σαν αποτέλεσμα αυτής, παρατηρείται η σταδιακή απώλεια του στηρικτικού οστού που περιβάλλει το δόντι με συνέπεια την υποχώρηση των ούλων αλλά και τη δημιουργία περιοδοντικού θυλάκου. Η περιοδοντίτιδα ανάλογα με τη χρονιότητα, την οστική καταστροφή που έχει επιφέρει αλλά και την ταχύτητα εξέλιξής της διακρίνεται σε αρχόμενη, μέτριου βαθμού, προχωρημένη και επιθετική.

Η θεραπεία, σε αντίθεση με την ουλίτιδα, δε μπορεί να αποκαταστήσει τους κατεστραμμένους ιστούς, αλλά μπορεί να σταματήσει την εξέλιξη της νόσου.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η Περιοδοντίτιδα είναι «ύπουλη» νόσος. Δεν πονάει, όπως ένα χαλασμένο δόντι και δε φαίνεται εύκολα. Τα συμπτώματα έρχονται και φεύγουν. Μόνο σε τελικό στάδιο μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον ασθενή. Όταν δηλαδή τα δόντια αρχίζουν να έχουν κινητικότητα, να μετακινούνται σε άλλες θέσεις, να δημιουργούνται αποστήματα κλπ. Στην αρχική φάση μόνο ο γιατρός μπορεί να τη διαγνώσει.

Ποια είναι η αιτία αυτών των παθήσεων;

Οι παθήσεις των περιοδοντικών ιστών είναι λοιμώξεις, δηλαδή οφείλονται στη δράση ειδικών παθογόνων μικροβίων που ζουν σε αναερόβιες συνθήκες (χωρίς οξυγόνο). Επίσης υπάρχει ένας προδιαθεσικός οικογενειακός παράγων και βέβαια μία αμέλεια στον τρόπο περιποίησης του στόματός μας. Ωστόσο ο κυριότερος παράγων παραμένει η μικροβιακή λοίμωξη.

Ποια είναι η θεραπεία;

Εφόσον οι περιοδοντικές παθήσεις είναι λοιμώξεις, η αντιμετώπισή τους είναι «αντιμικροβιακή» θεραπεία. Αυτό δεν συνεπάγεται λήψη αντιβίωσης (κάτι που γίνεται μόνο σε οξείες καταστάσεις), αλλά ότι πρέπει τα δόντια να «καθαρίστούν» κάτω από τα ούλα και στην συνέχεια ο ασθενής οφείλει να ελέγχει την στοματική υγιεινή του και συνεπώς την συντήρηση των αποτελεσμάτων της θεραπείας. Η θεραπεία πραγματοποιείται ανά τεταρτημόριο και πάντα κάτω από τοπική αναισθησία. Περιλαμβάνει τις ριζικές αποξέσεις για την απομάκρυνση της υποουλικής τρυγίας και πλάκας και όπου κρίνεται απαραίτητο χειρουργική παρέμβαση για ελάττωση των θυλάκων και τη διαμόρφωση ενός υγιούς στοματικού περιβάλλοντος.

Πονάει η Περιοδοντίτιδα;

Πολύ σπάνια. Μόνο όταν αναπτύσσεται κάποια οξεία κατάσταση με συγκέντρωση πύου (απόστημα). Οι ασθενείς συνήθως διαμαρτύρονται για αίσθημα «φαγούρας», και αναφέρουν οτι «θέλω να ματώσω τα ούλα μου για να ησυχάσω».

Γιατί μυρίζει το στόμα μου;

Οι περιοδοντικές παθήσεις εκδηλώνονται με αιμορραγίες και πρήξιμο των ούλων. Η φλεγμονή είναι μια διαδικασία καταστροφής- αποδόμησης ιστών. Ανάμεσα στα προϊόντα αυτής της προϊούσας καταστροφής είναι το μεθάνιο και θειούχες ενώσεις που παρουσιάζουν έντονη και χαρακτηριστική κακοσμία που δεν «κρύβεται» με στοματοπλύσεις.

Τι είναι οι θύλακες;

Σε περιπτώσεις προχωρημένης περιοδοντίτιδας δημιουργούνται θύλακες. Αυτές είναι ουλικές κρύπτες γύρω από τα δόντια. Λόγω της καταστροφής του οστού που στηρίζει τα δόντια και εφόσον τα ούλα δεν υποχωρήσουν τότε μεταξύ του οστού και της παρυφής των ούλων δημιουργείται αυτή η κρύπτη(θύλακος). Εκεί δημιουργούνται ιδανικές συνθήκες για τον πολλαπλασιασμό των μικροβίων που είναι υπεύθυνα για τις περιοδοντικές νόσους, αφού η απομάκρυνσή τους από βαθείς θυλάκους είναι από δύσκολη έως αδύνατη για τον ασθενή. Όταν τα μικρόβια αποκτήσουν μια κρίσιμη μάζα λοιμογόνου δράσης προκαλείται ένα εντοπισμένο μικροαπόστημα που καταστρέφει μέρος της στήριξης του δοντιού με συνέπεια την υποχώρηση του οστού. Αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται με τελική εξέλιξη την απώλεια του δοντιού.

Τι σημαίνει χειρουργική αντιμετώπιση στη θεραπεία της περιοδοντίτιδας;

Εάν το βάθος των θυλάκων είναι μεγάλο θα πρέπει να γίνει ελάττωση τους. Υπολογίζεται ότι σε μία προχωρημένη περιοδοντίτιδα η συνολική έκταση των θυλάκων αντιστοιχεί με την έκταση της παλάμης μας καλυμμένη με εκατομμύρια μικρόβια. Με τη χειρουργική αντιμετώπιση επιτυγχάνουμε τρεις στόχους. Πρώτον, αποκτούμε άμεση οπτική πρόσβαση για τον καθαρισμό των δοντιών, δεύτερον, ελάττωση του βάθος των ουλικών κρυπτών και συνεπώς των συνθηκών ανάπτυξης παθογόνων μικροβίων και τρίτον, διευκόλυνση του καθαρισμού των δοντιών από τον ασθενή. Σε μία απόξεση (συντηρητική θεραπεία) αυτός ο καθαρισμός πραγματοποιείται χωρίς ορατότητα.

Υπερέχει η μέθοδος ”laser” έναντι της χειρουργικής;

Τα laser λειτουργούν με μία ακτινοβολία υψηλής ενέργειας. Υπάρχουν πολλών ειδών laser με πολλές διαφορετικές ιδιότητες, κάτι που καθιστά δύκολη την επιλογή του σωστού laser. Επιπλέον έχουν ενοχοποιηθεί για πρόκληση εγκαυμάτων στους ιστούς. Τέλος όσον αφορά στην απολύμανση της οδοντικής επιφάνειας, έχει αποδειχθεί ότι τα laser δεν υπερτερούν έναντι των συμβατικών μεθόδων απολύμανσης. Συνεπώς η χρήση τους κρύβει κινδύνους χωρίς να προσφέρει κανένα πλεονέκτημα.

Είναι επίπονη η χειρουργική προσέγγιση;

Εξαρτάται από τους χειρουργικούς χειρισμούς. Συνδέεται με το κατά πόσο υπάρχει πραγματική ανάγκη για χειρουργείο, πόσο εκτεταμένη είναι η χειρουργική διάνοιξη και πόσο προσεκτική η συνολική προσέγγιση της περιοχής.

Είναι δυνατόν το χειρουργείο να περιορίζεται σε μία μόνο περιοχή;

Βεβαίως. Εάν υπάρχει ένας μεμονωμένος μεγάλος θύλακος τότε η αντιμετώπιση μπορεί να είναι πολύ εντοπισμένη. Ωστόσο η χειρουργική παρέμβαση σε μικρούς θυλάκους μπορεί να προκαλέσει ενοχλητικές υφιζήσεις και πρέπει να αποφεύγεται.

Η υποχώρηση των ούλων σημαίνει αυτόματα περιοδοντίτιδα;

Όχι υποχρεωτικά! Πολλές φορές η υποχώρηση μπορεί να οφείλεται σε τραυματικό τρόπο βουρτσίσματος σε συνδυασμό με ανατομικά λεπτά ούλα.

Γιατί υποχωρούν τα ούλα;

Η νόσος περιοδοντίτιδα, όπως αναφέραμε, χαρακτηρίζεται από καταστροφή του οστού που στηρίζει τα δόντια. Αυτή η διαδικασία προκαλεί επίσης και καταστροφή των ούλων. Αυτά υποχωρούν σταδιακά. Το μέγεθος της υποχώρησης εξαρτάται από ανατομικούς λόγους. Δηλαδή στο ίδιο μέγεθος οστικής καταστροφής ένα άτομο μπορεί να έχει σημαντική υποχώρηση ούλων και μικρούς θυλάκους και ένα άλλο άτομο λιγότερη υποχώρηση ούλων αλλά μεγαλύτερους θυλάκους.

Μετά τη θεραπεία θα αποκατασταθεί η υποχώρηση των ούλων και του οστού;

Η απάντηση είναι όχι! Στόχος της θεραπείας είναι να σταματήσει την περαιτέρω εξέλιξη της ασθένειας. Δεν είναι εφικτό να αποκατασταθούν οι χαμένοι ιστοί παρά μόνο πολύ εντοπισμένα και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις.

Τα κενά που δημιουργούνται μεταξύ των δοντιών θα κλείσουν με τη θεραπεία;

Όχι. Τα κενά έχουν δημιουργηθεί γιατί έχει υποχωρήσει η φλεγμονή και το πρήξιμο μετά τη θεραπεία. Τα ούλα αποκτούν φυσιολογικό χρώμα και υφή και συρρικνώνονται για να πλησιάσουν το υποκείμενο κόκκαλο. Αυτή είναι η φυσιολογία της επούλωσης!

Εάν τα κενά είναι στα πρόσθια δόντια μπορεί να γίνει κάποια αισθητική παρέμβαση;

Μπορεί! Όχι με πλαστική χειρουργική αλλά με μικρά συγκολλούμενα σφραγίσματα (bonding) στις παρακείμενες οδοντικές επιφάνειες μεταξύ των δοντιών. Πάντα όμως πρέπει να υπάρχει ένα κενό για να καθαρίζονται τα δόντια με το μεσοδόντιο βουρτσάκι.

Τι πρέπει να περιμένει ο ασθενής μετά από μία θεραπεία περιοδοντίτιδας;

Η οστική καταστροφή που επιφέρει μία περιοδοντική νόσος είναι δυστυχώς αποτέλεσμα μη αντιστρεπτό. Η θεραπεία έχει σαν στόχο την αναχαίτιση της νόσου και τη δημιουργία συνθηκών υγείας. Επομένως οι επιπτώσεις μιας περιοδοντίτιδας όπως τα κενά μεταξύ των δοντιών ή η υποχώρηση των ούλων, δεν επανέρχονται μετά τη θεραπεία αφού το απολεσθέν οστό δεν είναι δυνατό να αναγεννηθεί. Σε πολλές περιπτώσεις ο ασθενής αισθάνεται ακόμη μεγαλύτερα τα κενά μεταξύ των δοντιών του αφού με τη θεραπεία υποχωρεί η φλεγμονή και μαζί το οίδημα των ούλων.

Ισχύει ότι οι περιοδοντίτιδες επηρεάζουν τη γενική υγεία μας;

Υπάρχουν έρευνες που υποστηρίζουν ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ καρδιοπάθειας και περιοδοντίτιδας, καθώς και περιοδοντίτιδας και σακχαρώδους διαβήτη. Είναι γνωστό ότι τα παθογόνα μικρόβια της περιοδοντίτιδας μπορεί να συμβάλλουν στο σχηματισμό αθηρωματικών πλακών. Είναι αντιληπτό ότι τα παθογόνα αυτά μικρόβια του στόματος τα καταπίνουμε και συνεπώς μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Οι επιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθούν σε απομακρυσμένα σημεία του σώματος. Φανταστείτε τις συνέπειες ενός χρόνιου και συνεχούς ερεθισμού.

Τι μπορώ να κάνω με την κινητικότητα των δοντιών;

Καταρχήν θα πρέπει να γίνει θεραπεία. Η ελάττωση της φλεγμονής θα ελαττώσει την κινητικότητα των δοντιών! Εκτός αυτού και με βάση έναν εμπειρικό κανόνα εάν αυτή η κινητικότητα των δοντιών δεν επηρεάζει στην καθημερινή λειτουργία (μάσηση κυρίως) δε χρειάζεται να κάνουμε κάτι. Σε αντίθετη περίπτωση υπάρχουν διάφορες μέθοδοι ακινητοποίησης πολλών δοντιών μεταξύ τους για να ελαττωθεί αυτή η κινητικότητα. Επιπλέον πραγματοποιείται προσαρμογή τους στο συγκλεισιακό σύστημα του στόματος ώστε να μη δέχονται υπέρμετρες μασητικές δυνάμεις. Συνήθως αυτές οι μέθοδοι είναι μη παρεμβατικές, δεν χρειάζετε δηλαδή να τροχίσουμε δόντια!

Πώς αντιμετωπίζονται τα αισθητικά ή και λειτουργικά προβλήματα που επιφέρει μία περιοδοντίτιδα;

Κύριο πρόβλημα των περιοδοντικών ασθενών είναι τα κενά που δημιουργούνται μεταξύ των δοντιών. Το αισθητικό αυτό πρόβλημα αντιμετωπίζεται με το “κλείσιμο” αυτών των διαστημάτων κυρίως με όψεις ρητίνης (bonding). Όταν τα κενά αυτά εντοπίζονται στα οπίσθια δόντια και εφόσον συντρέχουν και άλλοι λόγοι (κακότεχνες εμφράξεις, εκτεταμένες τερηδόνες), δεν είναι λίγες οι φορές που αποφασίζεται προσθετική αποκατάσταση. Πρέπει όμως να υπογραμμιστεί, ότι ιδιαίτερα για τις οπίσθιες περιοχές τα κενά αυτά εφόσον δεν δυσκολεύουν τη μάσηση και τη λειτουργία του στόματος, είναι απαραίτητα για την εύκολη απομάκρυνση μικροβιακών παραγόντων από τον ασθενή.

Ποια είναι η συντήρηση του θεραπευτικού αποτελέσματος;

Ο ασθενής από την έναρξη της θεραπείας εκπαιδεύεται στην εφαρμογή σωστής στοματικής υγιεινής. Εκτός από την κατάλληλη τεχνική βουρτσίσματος, κυρίαρχη θέση στα μέσα διατήρησης του αποτελέσματος και πρόληψης υποτροπής της νόσου έχουν τα μεσοδόντια βουρτσάκια. Τα μεσοδόντια βουρτσάκια έχουν πρόσβαση στις επιφάνειες που δεν μπορεί να προσεγγίσει η οδοντόβουρτσα με το κλασσικό βούρτσισμα. Αυτές είναι οι επιφάνειες ανάμεσα σε παρακείμενα δόντια. Καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας δίνονται συμβουλές για την σωστή τήρηση των μέτρων στοματικής υγιεινής. Τέλος, σχεδιάζεται ένα πρόγραμμα επανελέγχων σε τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να αξιολογείται η εξέλιξη ή μη της περιοδοντίτιδας.

Εάν κάνω τη θεραπεία θα είναι μόνιμο το αποτέλεσμα;

Δυστυχώς όχι. Η θεραπεία αναστέλλει την εξέλιξη της νόσου αλλά για να είναι μόνιμα τα αποτελέσματα πρέπει κάθε άτομο να συνειδητοποιήσει την σημασία της στοματικής υγιεινής (βούρτσιμα- μεσοδόντια βουρτσάκια), τις επιπτώσεις του καπνίσματος και την ανάγκη για τακτικούς επανελέγχους και καθαρισμούς των δοντιών. Θα πρέπει να είναι μια συνεχής προσπάθεια που ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης ανήκει στον κάθε ασθενή.

Μπορεί να μου μεταδοθεί η περιοδοντίτιδα από τον άνδρα μου, τη γυναίκα μου κ.λ.π.;

Όχι, οι λοιμώξεις αυτές δεν μεταδίδονται. Ωστόσο δεν είναι ευχάριστο να ζεις με κάποιον που έχει στοματική κακοσμία και σίγουρα δεν είναι καλό μάθημα για τα παιδιά μας μια αδιάφορη προσέγγιση της προσωπικής μας καθαριότητας και συνεπώς της υγείας του στόματός μας!